I
Ik lees de dingen die ik 8 tot 10 jaar geleden schreef en ik ben verrast door de eerlijkheid ervan. Het is met het mes tussen de tanden geschreven. Met dank aan Henry Miller en Henry Rollins. De zaken die er spelen in je leven wegzetten zoals je ze ziet en daarbij jezelf niet sparen. Ik zal het nooit kunnen publiceren. Ik zal mezelf niet op deze manier blootgeven. Mezelf niet op deze wijze op mijn zwakheden willen laten aanspreken. Met het willen schrijven, en het zoeken naar onderwerpen waarover ik zou willen schrijven, merk ik dat de fictie die ik zoek urgentie mist. Ik kijk of het onderwerp dat beklijft zich schuilhoudt in de teksten die ik pakweg een decennium terug aan mijn tekstverwerker heb toevertrouwd.
Alles wat ik nu probeer op te schrijven is slechts een zwak doordrukje van wat ik 10 jaar geleden al aan het toetsenbord heb toevertrouwd. Dat is neergepend met een vlam in mijn hoofd en mijn hart op een staak. Er valt niet aan te ontkomen. Veel van mijn latere pogingen om tot schrijven te komen steken daar zwak bij af – ze worden gekenmerkt door een teveel aan vrijblijvendheid. Het denken in stijl heeft de noodzaak tot een inhoud te komen waar je niet omheen kunt verdrongen. En er is geen substituut voor inhoud. Ik schreef ooit omdat ik de confrontatie met mezelf zocht. Nu schrijf ik vooral om op een prettige manier ongrijpbaar te blijven. Ooit schreef ik omdat ik iets met mezelf op te lossen had. Tegenwoordig schrijf ik vooral om een aangename tijd in mijn eigen geest te kunnen doorbrengen. Waar mijn hoofd vroeger een kerker was waar inerte gedachten huisden en allerhande frustraties op audiëntie kwamen, is het tegenwoordig een paleisje van behaaglijkheid waar de stofnesten en prikkeldraadversperringen grotendeels uit zijn verdwenen. Dat was, nog niet zo lang geleden, anders. Niets minder dan het bevrijden van de geest en het geven van zin aan het leven. Voor minder deed ik niet. Maar met het klimmen der jaren is het leven steeds minder een mysterie geworden – en steeds meer een constellatie van hele gewone dingen. Ik moet oppassen dat die gewoonheid mij niet verplettert.
Ik zit te broeden op een non-fictie verhaal en kom uit op een recept voor een chocoladecake. Dat heeft iets treurigs. Het enige wat ik op dit moment, aan de vooravond van mijn 50ste verjaardag, te vertellen heb is hoe een stuk gebak te vervaardigen. Dit kan wel eens ongemakkelijk worden. Een tikkeltje masochistisch zelfs om mijn ambitie, met een serieus stuk proza op de proppen te komen en public te begraven in cacaobeslag.
II
Ik doe het in ieder geval één keer per jaar. Een cake bakken. Ieder jaar op of rond mijn verjaardag trakteer ik mijn collega’s en vrienden op een zelfgebakken chocoladecake.
Voor de chocoladecake die ik ga maken heb je pakweg 300 gram bloem en een eetlepel bakpoeder nodig. Verder nog 150 gram roomboter, 200 gram suiker, 3 eieren, olijfolie, cacao (liever teveel dan te weinig) en een reep chocola (minimaal 70% cacao).
III
Op 9 oktober, de dag waarop John Lennon en schrijver Herman Brusselmans werden geboren gingen dood Jacques Brel (in 1974) en Che Guevara. Die laatste werd op 9 oktober 1967 in Bolivia doodgeschoten. Dat gebeurde op dezelfde dag dat op de Nederlandse televisie de eerste naakte vrouw te zien was (Phil Bloom die de krant leest in het programma Hoepla!).
Op deze dag in 1966 werd ik geboren. Op het juiste moment verwekt en op de juiste plaats geboren (Nederland ruim 20 jaar na de Tweede Wereldoorlog, de wederopbouw zo’n beetje achter de rug). Een prettig aangeharkt moestuintje voor een jeugd die redelijk zorgeloos was, afgeschermd van zaken van al te groot gewicht (hoewel ik over de vraag wat ik nu eigenlijk leuker vond, voetbal of tennis, toch wel even heb moeten nadenken).
IV
Je gooit de bloem met eieren en boter in een kom en maakt het beslag. Met een mixer mag, maar handmatig mixen (met een vork!) geniet mijn voorkeur. Je kiest er tenslotte voor om te trakteren op een stuk gebak van eigen makelij. Je moet je vingerafdrukken hebben staan in wat je straks je collega’s, vrienden en familie voorzet.
V
Op 29 mei 1997 nam Jeff Buckley een duik in een rivier waarvan hij niet meer zou terugkeren. Jeff Buckley was een singer-songwriter, zoon van Tim Buckley, en op het moment van zijn fatale zwempartij 30 jaar oud. De dood van Jeff Buckley markeert voor mij het einde van de popmuziek. Veel bandjes heb ik voorbij horen komen en op het moment dat je denkt dat je het allemaal wel gehoord en gezien hebt, je denkt dat het hoofd zich heeft gesloten voor allesbepalende invloeden, komt er een muzikant voorbij die alle hippe bandjes van dat moment overbodig maakt. U2, Radiohead en Coldplay; Jeff Buckley reduceerde hun muziek tot een trucje en ik hoef van genoemde bands, tot op de dag van vandaag, geen plaat meer van te horen. Eén studioplaat heeft hij bij leven gemaakt. Die plaat heb ik niet zozeer beluisterd alswel geleefd. Zij voerde me langs plaatsen waar ik voorheen slechts onpeilbare dieptes en eigen eenzaamheid had vermoed. Tot mijn verbazing was daar al iemand eerder geweest. Bij zijn ontijdige dood heb ik vaak gedacht aan wat dat is – het niet kunnen volbrengen van je leven. Het idee dat het leven komt met een belofte en jou een loer draait als het jou die belofte niet laat inlossen – door jou vroeg dood te laten gaan bijvoorbeeld. Het idee dat er zoiets als voorbeschikking bestaat is samen met het heengaan van Jeff Buckley gestorven. Sindsdien heeft het leven veel van zijn ondoorgrondelijkheid verloren. Uiteindelijk ís het er gewoon en je hebt het er maar mee te doen. De dood scheidt zin van onzin en de dood van Jeff Buckey is een piketpaaltje, een punt in mijn levensgeschiedenis, waar het proces naar “normaal worden” in gang is gezet.
VI
Zorg voor voldoende cacao. Het is een chocoladecake en geen koetjesreep. Voor een extra smaakversteviging voeg ik wat olijfolie toe, Marokkaanse olijfolie. Ik haal hem bij de Marokkaanse slager op het plein. Hij verkoopt ze in plastic Spa-flesjes. “Buurman, deze olijfolie komt van het platteland in Marokko. De Marokkanen in Nederland lusten hem niet. Ze vinden hem te sterk. Gebruik hem om te bakken, voor gebruik in salades is hij niet geschikt.” Waar hij ook voor geschikt is, is het smeren van de ketting van je fiets. Ik heb dat al eens met succes geprobeerd. We gaan de olijfolie gebruiken als smaakversterker voor de cacao. Je moet daarbij in de gaten houden dat overdaad in dit geval ook echt schaadt. Dan gaat de cake naar benzine ruiken en dat wil je niet. Eén theelepel is voldoende. Hak vervolgens de reep chocola in stukken en verspreid deze door het beslag.
VII
Muziek, literatuur en films kunnen ervoor zorgen dat je je niet alleen weet in wat je denkt en voelt. Vaak kwam ik boeken gedachten tegen waarvan ik niet wist dat ik ze had. “Jouw kamer is geen woonkamer, maar een mediatheek: verzamelplaats voor muziek en films,” aldus een vriendin. Meer nog dan met de aanwezigheid van mensen hef ik eenzaamheid op met tekst, beeld en geluid. De intimiteit in mijn leven heeft er onder geleden. Denk ik. En dat brengt me tot slot bij een Italiaanse film.
In L’Innocente van Visconti zit de beste sexscene die ik ooit zag. Laura Antonelli ligt bevallig, wulps, op een bed onder lichtrood licht, gefilmd in softfocus. Ze ziet eruit om op te eten. Haar man, die haar vanaf het begin van film ontrouw is omdat hij (vrij naar de übermensch van Nietzsche) het leven op deze planeet maximaal wil consumeren, wil nu haar intimiteit. Haar gedachten zijn elders. Bij een andere man. Ze houdt niet van hem. De man die nu bij haar is. Hij kan haar nemen. Ze ligt er helemaal klaar voor maar ze is er niet voor hem. Hij kan haar lichaam hebben maar niet haar geest. Hoe diep hij zijn handen ook begraaft in die prachtige borsten, hoe schijnbaar makkelijk haar volle dijen zich ook laten berijden. Het land laat zich ogenschijnlijk makkelijk veroveren maar vruchtbaar wordt het nooit. Er ontspruit geen liefde uit hun lichamelijke versmelting. Hij krijgt geen erkenning voor zijn inspanning. Wat hij nu werkelijk wil is, al zijn minnaressen ten spijt, voor altijd onbereikbaar. Het is een soort sexscene op meta-niveau. Visconti vertelt hier in vijf minuten waar een ander een oeuvre voor nodig heeft. De zoektocht naar bevestiging, de geruststelling dat hij niet alleen hoeft te zijn, eindigt voor die man – met naast hem het lichaam van de mooiste vrouw ter wereld – met het besef dat hij voor de rest van zijn leven alleen zal zijn. Wow.
VIII
De cake kan nu de oven in. Erg lekker is het om stukjes pomelo toe te voegen aan het beslag. Voor een schwarzwälder-touch kun je kersen (die koop je gewoon op siroop in een potje) toevoegen. Je zet de cake pakweg driekwartier in een voorverwarmde oven van 150 graden.
IX
Het was ook dit jaar weer een aangename dag. Broeigassen, de menselijke voetstap, zorgen er al een paar jaar voor dat de temperatuur in het najaar dermate is opgelopen dat ik nauwelijks nog het idee heb in de herfst jarig te zijn. Ook dit jaar hebben mijn verjaardagsgasten het glas op mijn gezondheid weer kunnen heffen onder een heerlijk oktoberzonnetje.
En dat alles met een stuk gebak dat de chocoladebeleving naar een nieuw niveau brengt. Een volgende stap in de smaakmaximalisatie die grenst aan het medicinaal toedienen van cacao. Ik moet er zelf, als ik er aan terugdenk, nog van bijkomen.